Een dialoog is een gestructureerd gesprek waarin luisteren en reflecteren centraal staan. Het doel van een dialoog in deze fase van ‘rust’ is om elkaar te leren kennen en elkaars achtergronden beter te begrijpen. Zo draagt dialoog bij aan het verminderen van vooroordelen en het tot stand brengen van persoonlijk contact. Je kunt dialoog bijvoorbeeld inzetten in een buurt om mensen uit verschillende groepen elkaar te laten leren kennen door gezamenlijk over de buurt te praten. Dialoog kan ook worden ingezet als activiteit in een buurthuis, of tijdens een inspraakavond.
Bij ongemak en spanningen kan dialoog worden ingezet als gestructureerde gespreksvorm over verschillen en polariserende onderwerpen. Het doel is dat mensen zo vanuit verschillende perspectieven naar elkaar of naar het onderwerp leren kijken, zich inleven en mogelijk hun beeld bijstellen. Dit kan ook bijdragen aan het verminderen van vooroordelen.
Dit werkt wel:
- Spreek vooraf spelregels af. Bijvoorbeeld: iedereen luistert naar elkaar en wordt gelijkwaardig behandeld. Door zo’n norm duidelijk te communiceren, spreken mensen elkaar gemakkelijker aan op beledigende of discriminerende opmerkingen.
- Zorg voor een gespreksleider die cultuursensitief is, zich neutraal opstelt, het gesprek begrenst en de verschillende deelnemers gelijkwaardig behandelt.
- Laat mensen tijdens het gesprek ervaringen en persoonlijke verhalen delen. Zo kunnen zij zich in elkaar verplaatsen en zich inleven in het perspectief van de ander.
- Vergroot ook de kennis over de ander, bijvoorbeeld in termen van historische achtergrond. Bijvoorbeeld met een tentoonstelling bij de bijeenkomst of starten met korte filmpjes of een presentatie van iemand hierover.
- Vraag hoe mensen aan opvattingen zijn gekomen en toon daarvoor ook begrip.
- Het effect van de dialoog kan versterkt worden als deelnemers een positief zelfbeeld hebben. Investeer hierin voorafgaand aan de dialoogbijeenkomst als daar mogelijkheden voor zijn. Dit vergt van de organisatie wel meer voorbereiding en kennis over de deelnemers.
Dit werkt niet:
- Voorkom dat deelnemers vanuit een groep waarover vooroordelen bestaan, worden gezien als ‘de uitzondering’ en dus niet representatief voor een groep. Bijvoorbeeld: als je een Marokkaans-Nederlandse vrouw uitnodigt die zelf geen hoofddoek draagt, en zich heel ‘Hollands’ gedraagt, dan bestaat het risico dat mensen denken dat zij een uitzondering is. Hiermee neem je niets van de vooroordelen weg over de groep waar het om gaat. Zorg daarom dat je verschillende mensen uitnodigt voor de dialoog die allemaal net iets anders zijn dan het stereotiepe beeld van de groep waarover vooroordelen bestaan.
- Vermijd vragen waarmee je onbedoeld mensen tegen elkaar uitspeelt, gevoelens van competitie aanwakkert of tot keuzes dwingt. Bijvoorbeeld: ‘Ben je bij het WK voetballen voor Nederland of Marokko?’
- Zorg dat mensen geen discussie aangaan over meningen om hun gelijk te halen; dit roept vaak negatieve associaties op. Kies voor een gestructureerde dialoog waarin het juist de bedoeling is om naar elkaar te luisteren en inleven in elkaar te bevorderen.
- Als discriminatie onderwerp van gesprek is, benadruk dan niet dat het veel voorkomt of heel gewoon is. Dit zorgt voor een negatieve sociale norm waardoor mensen juist meer gaan discrimineren. Communiceer bijvoorbeeld dat alle buurtbewoners elkaar respectvol willen behandelen.